Τι εστί φιλία;

Προ καιρού ήμουν στο πατρικό μου κι αποφάσισα να ξεκαθαρίσω παλιά χαρτιά, γράμματα, φωτογραφίες και διάφορα που κρατούσα από την εποχή των… παγετώνων.
Βρήκα λοιπόν μια κούτα που περιείχε διάφορα καλούδια… Πολλά παλιά γράμματα από την εποχή που η αλληλογραφία ήταν της μόδας (όχι η ηλεκτρονική, η άλλη, η παραδοσιακή, με κόλλα χαρτιού, στυλό και φάκελο), παλιές φωτογραφίες, κάρτες και μέσα σ’ όλα αυτά, τα παιδικά κι εφηβικά μου λευκώματα.
Ξέρετε, αυτά που κρατούσαν κάποτε τα κοριτσάκια στο σχολείο με κλασσικές ερωτήσεις του τύπου: Τι είναι φιλία, τι μουσική ακούς, αν σ’ αρέσει το σχολείο, τι ζώδιο είσαι, ποιος ο αγαπημένος σου ηθοποιός, αν είσαι ερωτευμένος, τι είναι ο έρωτας και τα συναφή.
Καθόμουν και το διάβαζα, σ’ άλλα σημεία γελούσα τρομερά, σ’ άλλα μελαγχολούσα κάπως.
Τι εστί, λοιπόν, φιλία;

Ο Λεό Μπουσκάλια (ένα πολύ όμορφο μυαλό και χαρισματικός ομιλητής που είχα κάποτε την τύχη να τον ακούσω σε μια υπέροχη ομιλία του στη Θεσσαλονίκη), έγραφε κάποτε στο Να ζεις, ν’ αγαπάς και να μαθαίνεις, πάνω κάτω το εξής:
Οικογένεια είναι το μέρος όπου μπορείς πάντα να επιστρέψεις, ό,τι κι αν έχεις κάνει, όσο θάλασσα κι αν τα χεις κάνει, και θα σου ανοίξουν, θα σε πάρουν μέσα, θα σ’ ακούσουν, δε θα σε κρίνουν, θα σε παρηγορήσουν, θα σε κρατήσουν κοντά τους όσο να γίνεις καλά, να νιώσεις ξανά δυνατός, κι έπειτα, θ’ ανοίξουν πάλι την πόρτα και θα σε στείλουν να συνεχίσεις το δρόμο σου και τη ζωή σου.
Οικογένεια δε σημαίνει πατέρας, μητέρα, αδελφός, αδελφή ή σύζυγος.
Οικογένεια είναι να έχεις έστω έναν άνθρωπο στη ζωή σου, που να σου λεει: Δεν πειράζει. Δεν πειράζει που τα ’κανες σκατά. Δεν πειράζει που απέτυχες. Δεν πειράζει που δεν έχεις γίνει πλούσιος, που δεν είσαι διάσημος, που δεν έχεις σώμα μοντέλου, που δεν έχεις μεζονέτα, που, που, που…. Δεν πειράζει. Εγώ σ’ αγαπάω έτσι όπως είσαι.

Μου άρεσε πάντα πολύ αυτός ο ορισμός. Μη με ρωτήσετε αν είναι έτσι τελικά οι οικογένειες. Αυτό είναι άλλο βαρέλι με σαρδέλες.
Το θέμα είναι πως για μένα, το ίδιο πράγμα είναι κι η φιλία, ο φίλος.
Αυτός που θα μπορείς πάντα να του χτυπάς την πόρτα, να σου ανοίγει, ν’ ακούει τις μαλακίες που έχεις κάνει, να μη στις χτυπάει αλλά ούτε και να σου χαϊδεύει τ’ αυτιά, να σε παρηγορεί, να σου στέκεται και να σου λεει απλά δεν πειράζει… εγώ σ’ αγαπάω γι αυτό που είσαι.

Αν όλοι είχαμε έστω έναν τέτοιο άνθρωπο στη ζωή μας, πιστέψτε με, οι ψυχίατροι θα είχαν λιγότερη πελατεία.
Είναι απίστευτα πιο εύκολο για τον άνθρωπο να ξεστομίσει την κακία του παρά μια κουβέντα καλοσύνης. Ευκολότερο να κρίνει παρά να συγχωρήσει. Ευκολότερο να νιώθει καλά με ό,τι του είναι οικείο, παρά με ό,τι είναι διαφορετικό. Αγαπάμε μόνο τα άσπρα προβατάκια που δεν ξεχωρίζουν μέσα στη στάνη. Τα μαύρα… στον Καιάδα.

Όχι πως δεν είναι σημαντικό να έχεις κοινά στοιχεία με κάποιον ώστε να μπορέσεις να τον θεωρήσεις εν δυνάμει φίλο σου. Φυσικά και χρειάζεται. Χρειάζονται οι κοινοί δρόμοι, οι κοινές πορείες, οι παρόμοιες εμπειρίες (όχι όμως οι ταυτόσημες), χρειάζεται να έχετε έναν κοινό κώδικα επικοινωνίας, να γελάτε με τα ίδια πράγματα, να εκτιμάτε τα ίδια, να έχετε κοντινές αξίες. Χρειάζεται.

Όμως, παρόλο που κάποιες κοινές νόρμες είναι απαραίτητες για να κυλήσει και να χτιστεί μια φιλία, για μένα, είναι σημαντικότερες οι διαφορές που κάνουν τον φίλο κι όχι οι ομοιότητες. Τι εννοώ;
Οι γνωστοί μου είναι πολλοί. Οι φίλοι μου ελάχιστοι.
Οι φίλοι μου μετριούνται στα δάχτυλα του ενός χεριού, κι είναι όλοι τους, μα όλοι τους, εντελώς διαφορετικοί μεταξύ τους.

Στην Αθήνα ήρθα πριν οχτώ χρόνια. Δυο χρόνια αργότερα και σε δύσκολη εποχή της ζωής μου, είχα αρχίσει ν’ ασχολούμαι με το διαδίκτυο. Ήμουν μέλος σε μια δικτυακή κοινότητα κι από κει γνώρισα αρκετά άτομα.
Σήμερα, έξι χρόνια μετά, ένας άνθρωπος απ’ όλους εκεί μέσα, είναι ακόμα φίλος. Ή μάλλον φίλη, αφού είναι γυναίκα.
Νομίζω πως είμαι εξαιρετικά τυχερή που απέκτησα μια φίλη από κεί. Το ποσοστό που δίνω στο να συμβεί κάτι τέτοιο, είναι μικρό και έτσι θεωρώ επιτυχημένη την παρθενική βουτιά μου στο διαδίκτυο.

Με τη φίλη αυτή, πρωτοεπικοινωνήσαμε μ’ ένα μέηλ κι αποφασίσαμε να συναντηθούμε για να γνωριστούμε από κοντά. Είπαμε να πάμε για καφέ και βρεθήκαμε, αν δε με απατά η μνήμη μου –εκτός από τους γκόμενούς μου–, κάπου στο Θησείο. Ήρθε με τη λιμουζίνα της (τον Κανέλλο, ένα σαραβαλάκι τογιότα στάρλετ του 82, που όμως ήταν θηρίο και στα χρόνια που ακολούθησαν μας έβγαλε παλικαρίσια), το βιτριολικό χιούμορ της, το κέφι της, την ανατρεπτική της φιλοσοφία και μένα μου φάνηκε πως βρήκα έναν άνθρωπο που, επιτέλους, ήταν αυτό που έδειχνε και εντός δικτύου και δεν κουβαλούσε διαφορετική περσόνα, κάτι πολύ συνηθισμένο σε τέτοιες περιπτώσεις.

Τότε, όπως είπα και πριν, περνούσα δύσκολες εποχές και… άγριες πείνες. Οικονομικά στριμώγματα, χωρισμούς, χρέη. Χρωστούσα λοιπόν δυο νοίκια και μ’ είχε πιάσει τεταρταίος. Δεν ήμουν συνηθισμένη σε τέτοια (μετά έμαθα), και κόντευα να κρεπάρω. Βρέθηκα να της το εξιστορώ λοιπόν, και τσουπ! στα ξαφνικά βγάζει από την τσάντα της το ποσό που χρώσταγα και μου λεει: Πάρτο να βολευτείς.

Περιττό να σας πω ότι μου ’ρθε ο θάνατος. Έπαθα έναν ντουβρουτζά και κάτι ψιλά, που λεω κι εγώ. Με πήραν τα ζουμιά εκεί στο καφέ που καθόμασταν κι απόμεινα να την κοιτάζω σαν ούφο. Δεν ήθελα να πάρω τα χρήματα με τίποτα κι ένιωθα και τρομερά άσχημα που το είχα θίξει το ζήτημα. Εκείνη ανένδοτη, είδε κι έπαθε και στο τέλος με κατάφερε να τα πάρω. Άρχισα να της λεω πως δεν ήξερα πότε θα ήμουν σε θέση να της τα γυρίσω, μ’ αποστόμωσε όμως και κει: Πάρτα τώρα, μου λεει, γιατί αυτή τη στιγμή βρίσκομαι με χρήματα και μπορώ να σ’ εξυπηρετήσω. Αύριο μεθαύριο δεν ξέρω τι μου ξημερώνει κι αν θα χω χρήματα. Οπότε πάρτα κι όποτε μπορείς μου τα επιστρέφεις.

Τα πήρα και θυμάμαι πως όταν επέστρεψα το βράδυ στο σπίτι, έκλαιγα με μαύρο δάκρυ. Όχι από ντροπή. Έχω δανείσει κι εγώ χρήματα σε φίλους πολλές φορές. Έκλαιγα όμως επειδή ένας άνθρωπος που ως τα χτες δε μ’ ήξερε στη φάτσα, βρέθηκε να με ξελασπώνει σε δύσκολη στιγμή, ενώ κάποιοι άλλοι φίλοι, γνωστοί, παρατρεχάμενοι και συγγενείς μ’ είχαν συνδέσει με Κάϊρο.

Δεν έχει σημασία αυτό. Σημασία έχει πως έτσι ξεκίνησε η φιλία μας. Εκείνα τα χρήματα τρεις φορές προσπάθησα να της τα επιστρέψω και καμία δε δέχτηκε να τα πάρει. Θα μου πεις τώρα, γι αυτό γίνατε φίλες; Το κάθε άλλο. Όμως αυτή ήταν η αρχή. Ένας άνθρωπος που στάθηκε σ’ έναν συνάνθρωπό του, χωρίς ίδιον όφελος, χωρίς να χει κάτι να κερδίσει και να ωφεληθεί μακροπρόθεσμα.

Τι είναι λοιπόν φιλία;
Φιλία για μένα είναι αυτό που μοιράζομαι τόσα χρόνια μ’ αυτή τη φίλη.
Φιλία είναι να μπορείς να πεις στον άλλο όσα δεν μπορείς να πεις κάποιες φορές ούτε στον ίδιο σου τον εαυτό.
Φιλία είναι να ρίχνεις ένα βλέμμα κι ο άλλος να το πιάνει στον αέρα, να μιλάτε πια με τα μάτια, να έχετε δικούς σας κώδικες επικοινωνίας.
Να γελάτε με τις ίδιες μαλακίες. Να κλαιτε επίσης με τις ίδιες.
Να παίρνετε το αυτοκίνητο και να τρέχετε στη Δάφνη ή στην Ηλιούπολη για να κλέψετε λουλούδια από τις νησίδες του δρόμου. Να μαζεύετε αδέσποτα γατιά ενώ δεν έχετε να φάτε.
Να έχετε δουλειά με deadline και να κάθεστε ωραία ωραία στον καναπέ του σαλονιού, αμπελοφιλοσοφώντας, λέγοντας ιστορίες απ’ τα παλιά, ή να ονειρεύεστε σε τι σπίτι θέλετε να ζήσετε και πως θα το επιπλώσετε και πόσα στρέμματα κήπο χρειάζεστε για να βγάλετε το άχτι σας. Επίσης, όταν η ώρα πια έχει παει τέσσερις, να αλληλοφασκελώνεστε γιατί πάλι χάσατε μια μέρα δουλειάς και να υπόσχεστε πως αύριο θα στρώσετε κώλο. Λέμε τώρα.

Φιλία είναι να μπορείς να πεις στον άλλο πόσες φορές έχεις γαμηθεί, πόσους γκόμενους είχες, πόσα one night έκανες, πόσα ψέματα έχεις πει, πόσα κέρατα έχεις ρίξει και φαει, πόσους γκόμενους γουστάρεις και γιατί και πόσοι σε ξενερώνουν μέχρι αηδίας.
Φιλία είναι να κάνετε μαζί δίαιτα και να ονειρεύεστε τη μέρα που θα επιδοθείτε σε ανελέητο shopping therapy και θα φοράτε ό,τι πιο ξέκωλο βρείτε μπροστά σας.

Φιλία είναι να παίρνεις το τελευταίο σου σακουλάκι με φακές απ’ το ντουλάπι μαζί με κάτι μακαρόνια από πρόπερσι και ένα κουτάκι Πουμαρό, και να τρέχεις στην άλλη άκρη της Αθήνας για να το μοιραστείτε κάτι Σαββατοκύριακα που η πείνα κι η αφραγκία πήγαινε σύννεφο και ακόμα και τα αδέσποτα γατιά της γειτονιάς περνούσαν καλύτερα.

Φιλία είναι να ξέρεις πως ναι μεν υπάρχει περίπτωση κάποτε να σχολιάσετε το φίλο σας, (όπως κάνουμε όλοι για όλους μας τους φίλους με άλλους φίλους), να πείτε τα στραβά του, να σας σπάει τ’ αρχίδια η Χ ή Ψ συνήθειά του, όμως να τον υπερασπίζεστε μέχρι θανάτου που λεει ο λόγος όταν κάποιος άλλος τον προσβάλει, τον μειώσει τον σκάσει ή τον στεναχωρήσει.

Φιλία είναι να μη σε νοιάζει αν ο άλλος είναι 45 ή 145 κιλά, αν φοράει τα προπέρσινά του παπούτσια και ρούχα ή αν ντύνεται με Ντόλτσε-Καμπάνα.
Φιλία είναι να αναλύεστε και να ψυχαναλύεστε, να μιλάτε για τα λάθη σας, για τις ενοχές σας, για τους γονείς σας, για τις αποτυχίες σας, για τις μαλακίες σας για την ανωριμότητα και τον ωχαδελφισμό σας, για την αναβλητικότητά σας, και παρόλα αυτά να δέχεστε ο ένας τον άλλο γι αυτό που είναι.

Κι εκεί είναι το σημαντικό.
Φίλος δεν είναι αυτός που είναι κόπια δική μου.
Φίλος δεν είναι αυτός που μου χαϊδεύει τ’ αυτιά και μου λεει τι καλή και χρυσή που είμαι.
Φίλος δεν είναι αυτός που γνωρίζει και πρεσβεύει τη μόνη αλήθεια κι απαιτεί να την ασπαστείς και συ.
Φίλος δεν είναι αυτός που τρέχει στα καλά και φεύγει στα σκατά.
Φίλος δεν είναι αυτός που έχει φτιάξει μια κλίκα κοντά του και σε τεστάρει για να δει αν είσαι άξιος κι αν θα σου κάνει τη χάρη να μπεις κι εσύ στη γαμημένη ψευδαίσθηση της ανωτερότητας που διακρίνει την δήθεν ελίτ των εκλεκτών που τον περιτριγυρίζουν.

Φιλία είναι να δέχεσαι και ν’ αγαπάς τον άλλον όχι μόνο για τα κοινά σας, αλλά κυρίως για τα διαφορετικά σας.
Γιατί φιλία, αν μη τι άλλο, είναι ανοχή, είναι αποδοχή.

Φιλία είναι ν’ ακούς εσύ τους Secret Garden για να χαλαρώσεις κι ο άλλος να βάζει τον Αηδονίδη, αλλά παρ’ όλα αυτά να μη σε χαλάει καθόλου.
Φιλία είναι να μη δίνεις δυάρα που εσύ διαβάζεις συνομοσιωλογικές θεωρίες, κούφια γη, θούλη και υπερβορεία κι ασχολείσαι με βοτάνια, μαντζούνια, οικολογία, κι ό,τι άλλο σε διασκεδάζει, κι ο άλλος είναι ορθολογιστής, πραγματιστής, και δεν πιστεύει σε τίποτα απ’ όλα αυτά ενώ χαλαρώνει διαβάζοντας Κινγκ.
Φιλία είναι ο ένας να βλέπει ρομαντικές κομεντί κι ο άλλος να προτιμάει το σπλάτερ.
Φιλία είναι να πιστεύεις στον άλλο και να βλέπεις τα καλά του. Αυτά που ο ίδιος, συχνά, δε βλέπει στον εαυτό του.
Φιλία είναι να λες μια καλή κουβέντα όταν μπορείς, κι όταν δεν μπορείς να το βουλώνεις.

Φιλία είναι ακριβώς αυτά. Όχι μόνο τα κοινά. Οι διαφορές.
Εκεί είναι που μετράει η φιλία για μένα.

Έχω άλλες δυο τέτοιες φίλες, εντελώς διαφορετικές μεταξύ τους κι αρκετά διαφορετικές από μένα. Όμως αυτό το κομμάτι εδώ, είναι αφιερωμένο στη φίλη μου της Αθήνας.
Διότι σήμερα είμαι εδώ κι αύριο δεν ξέρω που θα ξημερώσω.
Κι επειδή κάποτε μου ’χε στείλει ένα μήνυμα στο κινητό και μου έγραφε: Ξέρεις κάτι, σε αισθάνομαι σαν αδελφή μου.
Κι επειδή δεν νομίζω να της είχα απαντήσει τότε, ευκαιρία να της απαντήσω τώρα.
Κι επειδή δεν έχει εύκολες τις αγκαλιές και τα φιλιά κι εγώ πάλι, έχω ευκολότερο το γράψιμο, ας πούμε πως της το χρώσταγα.

Κι επειδή…. πολλά, Φιλενάδα, να ξέρεις πως χαίρομαι που σε γνώρισα κι είμαι περήφανη για σένα. Σ’ αγαπάω σαν αδελφή ακόμα κι όταν μπορεί να μου σπας τα νεύρα.
Όπου κι αν μας ξημερώσει ο μεγαλοδύναμος (που όπως ξέρουμε κι οι δυο έχει ιδιότυπο χιούμορ), να θυμάσαι πως η πόρτα μου είναι πάντα ανοιχτή.
Όσο για το τι σκυλάκια θα μας τραβάνε, στο λεω, ψάχνε από τώρα για διπλανά δωμάτια. (Το που δεν έχει και τόση σημασία…)

Σμουτς.